خواص نسکافه برای زنان

نسکافه یا قهوه فوری، به لطف آمادهسازی سریع و طعم آشنایش، به نوشیدنی محبوبی برای افزایش انرژی و تمرکز در زندگی پرشتاب امروزی تبدیل شده است، بهویژه برای بانوان که اغلب مسئولیتهای متعددی دارند. نوشیدن یک فنجان نسکافه میتواند لحظهای آرامشبخش در میان روزمرگیها باشد. اما فراتر از راحتی، پرسشهای مهمی درباره تأثیرات واقعی این نوشیدنی بر سلامت مطرح است. آیا نسکافه صرفاً یک محرک بیضرر است یا فواید و مضرات پنهانی، بهخصوص برای سلامت زنان، به همراه دارد؟
این مقاله با هدف ارائه یک بررسی جامع، متعادل و مبتنی بر شواهد علمی، به خواص و تأثیرات نسکافه (بهعنوان نماینده قهوه فوری) بر سلامت زنان میپردازد. در ادامه، به ترکیبات نسکافه، مقایسه آن با قهوه دمی، تأثیرات کلی بر بدن و بهطور خاص بر جنبههای مختلف سلامت زنان پرداخته و توصیههایی برای مصرف ایمن ارائه خواهیم داد.
نسکافه (قهوه فوری) چیست؟
ابتدا لازم است بدانیم که “نسکافه” در واقع نام تجاری (برند) بسیار معروفی برای قهوه فوری است که توسط شرکت نستله تولید میشود، اما در ایران اغلب به صورت عام برای اشاره به هر نوع قهوه فوری به کار میرود.قهوه فوری نوشیدنیای است که از دانههای قهوه دمشده به دست میآید. در فرآیند تولید، آب از عصاره قهوه غلیظ خارج میشود و پودر یا دانههای ریزی (گرانول) باقی میماند که به سرعت در آب داغ حل میشوند و نوشیدنی قهوه را ایجاد میکنند.تاریخچه اختراع قهوه فوری به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بازمیگردد.
فرآیند تولید: دو روش اصلی برای تولید صنعتی قهوه فوری وجود دارد:
- خشککردن پاششی (Spray-drying): در این روش، عصاره غلیظ قهوه به صورت قطرات بسیار ریز در یک جریان هوای داغ پاشیده میشود. آب به سرعت تبخیر شده و ذرات ریز پودر قهوه باقی میماند.این روش معمولاً برای تولید انواع “کلاسیک” قهوه فوری استفاده میشود.
- خشککردن انجمادی (Freeze-drying یا Lyophilization): در این فرآیند پیشرفتهتر، ابتدا عصاره قهوه منجمد میشود. سپس در شرایط خلاء، یخ موجود در آن مستقیماً به بخار تبدیل میشود (تصعید) و گرانولهای خشک قهوه باقی میماند.گفته میشود این روش عطر و طعم قهوه را بهتر حفظ میکند و اغلب برای تولید انواع “گلد” (Gold) به کار میرود.
بیشتر بخوانید : نسکافه برای چی خوبه؟☕( فواید + بهترین زمان مصرف )
دانههای مورد استفاده
اغلب برای تولید قهوه فوری از دانههای قهوه روبوستا (Robusta) یا ترکیبی از روبوستا و عربیکا (Arabica) استفاده میشود. دانههای روبوستا معمولاً ارزانتر هستند، کافئین بیشتری دارند و طعم قویتر و تلختری ایجاد میکنند که ممکن است در فرآیند تولید فوری بهتر تحمل شود.این در تضاد با قهوههای تخصصی است که غالباً از دانههای عربیکا با طعمهای پیچیدهتر و ملایمتر تهیه میشوند.
تفاوتهای کلیدی با قهوه دمی (Brewed Coffee)
- روش آمادهسازی: قهوه فوری تنها نیاز به حل شدن در آب داغ دارد، در حالی که قهوه دمی نیازمند فرآیند عصارهگیری از دانههای قهوه آسیابشده با عبور آب داغ از میان آنها (با استفاده از فیلتر، فرنچپرس، اسپرسوساز و…) است.
- زمان و سهولت: قهوه فوری بسیار سریعتر (کمتر از ۱ دقیقه) و آسانتر تهیه میشود و نیاز به تجهیزات خاصی ندارد.تهیه قهوه دمی معمولاً به ۵ دقیقه یا بیشتر زمان و تجهیزات خاص نیاز دارد.
- طعم و عطر: به دلیل فرآیندهای صنعتی، طعم و عطر قهوه فوری معمولاً سادهتر، کمعمقتر و گاهی تلختر یا “خاکیتر” از قهوه دمی تازه است. قهوه دمی تنوع طعمی و عمق بیشتری ارائه میدهد.
- تازگی و ماندگاری: پودر یا گرانول قهوه فوری به دلیل حذف آب، ماندگاری بسیار طولانیتری دارد.اما قهوه دمی باید تازه مصرف شود تا بهترین کیفیت را داشته باشد.(توجه: برخی منابع به اشتباه ماندگاری کمتر قهوه فوری را ذکر کردهاند که احتمالاً منظورشان نوشیدنی آمادهشده از آن است، نه خود پودر).
ترکیبات اصلی نسکافه (قهوه فوری خالص)
- کافئین: میزان کافئین در قهوه فوری معمولاً کمتر از قهوه دمی در هر فنجان استاندارد است. به طور متوسط، یک قاشق چایخوری پودر قهوه فوری حاوی ۳۰ تا ۹۰ میلیگرم کافئین است، در حالی که یک فنجان قهوه دمی میتواند ۷۰ تا ۱۴۰ میلیگرم کافئین داشته باشد.البته این میزان به نوع دانه (روبوستا کافئین بیشتری دارد)، برند و مقدار پودر استفاده شده بستگی دارد.برخی انواع “گلد” مانند نسکافه گلد سوییس ممکن است کافئین بالاتری داشته باشند.
- آنتیاکسیدانها: قهوه، چه فوری و چه دمی، منبع غنی آنتیاکسیدانها، بهویژه اسیدهای کلروژنیک (CGAs) و پلیفنولها است.شواهد در مورد مقایسه میزان آنتیاکسیدان بین قهوه فوری و دمی ضد و نقیض است. برخی مطالعات نشان میدهند که قهوه فوری ممکن است به دلیل فرآیند تولید، حاوی مقادیر بیشتری از برخی آنتیاکسیدانهای خاص باشد.در مقابل، مطالعات دیگر حاکی از آن است که سطح کلی آنتیاکسیدانها یا به طور خاص اسیدهای کلروژنیک در قهوه فوری کمتر از قهوه دمی است.این تفاوتها احتمالاً به نوع دانه (روبوستا معمولاً CGA بیشتری نسبت به عربیکا دارد) و روش تولید (انجمادی در مقابل پاششی) بستگی دارد.
- مواد مغذی: قهوه فوری خالص (بدون افزودنی) بسیار کم کالری است (حدود ۲ تا ۷ کالری در هر فنجان).7 همچنین حاوی مقادیر کمی از مواد معدنی مانند پتاسیم، منیزیم و نیاسین (ویتامین B3) است.قهوه دمی ممکن است کمی پتاسیم بیشتری داشته باشد.
- آکریلامید (Acrylamide): این ماده شیمیایی بالقوه مضر، در طی فرآیند برشتهکاری (Roasting) دانههای قهوه در دمای بالا تشکیل میشود. مطالعات نشان میدهند که میزان آکریلامید در قهوه فوری به طور کلی بیشتر (گاهی تا دو برابر) از قهوه دمی است.با وجود اینکه آکریلامید در دوزهای بالا در مطالعات حیوانی سرطانزا و سمی برای اعصاب شناخته شده، مقادیر موجود در قهوه (حتی فوری) بسیار کمتر از سطوح مضر در نظر گرفته شده توسط سازمانهای بهداشتی است و مصرف متعادل آن جای نگرانی جدی ندارد.با این حال، این تفاوت در میزان آکریلامید یکی از جنبههای منفی قهوه فوری در مقایسه با قهوه دمی است که برای افراد بسیار محتاط یا کسانی که به دنبال حداقل مواجهه هستند، اهمیت دارد.
- دیترپنها (Diterpenes – کافستول و کاهوئول): این ترکیبات روغنی که در قهوههای فیلترنشده (مانند فرنچ پرس یا قهوه ترک) یافت میشوند، میتوانند سطح کلسترول بد (LDL) و تریگلیسیرید را افزایش دهند.خبر خوب این است که قهوه فوری، مانند قهوه دمی فیلترشده، به دلیل فرآیندهای تولید و فیلتراسیون، تقریباً فاقد دیترپن است.این یک مزیت بالقوه برای قهوه فوری نسبت به روشهای دمآوری فیلتر نشده برای افرادی است که نگران سطح کلسترول خود هستند.
- اگزالاتها (Oxalates): برخی شواهد نشان میدهد که قهوه فوری ممکن است حاوی مقادیر کمی بیشتر اگزالات نسبت به قهوه دمی باشد. اگزالات میتواند در افراد مستعد به تشکیل سنگ کلیه کمک کند، بنابراین این افراد ممکن است ترجیح دهند مصرف قهوه فوری را محدود کرده و به جای آن قهوه دمی مصرف کنند و مایعات کافی بنوشند.
هشدار در مورد کافیمیکسها و محصولات 3 در 1
بسیار مهم است که قهوه فوری خالص را از محصولات ترکیبی مانند “کافیمیکس” یا “3 در 1” که با برند نسکافه یا سایر برندها عرضه میشوند، متمایز کنیم. این محصولات علاوه بر قهوه فوری، حاوی مقادیر قابل توجهی شکر افزوده، شربت گلوکز، روغنهای گیاهی هیدروژنه (مانند روغن پالم که منبع چربیهای ترانس مضر است)، پودر شیر یا خامه (کافیمیت)، امولسیفایرها و طعمدهندههای مصنوعی هستند.این افزودنیها نه تنها ارزش غذایی ندارند، بلکه کالری، قند و چربیهای ناسالم زیادی را به نوشیدنی اضافه میکنند و میتوانند بسیاری از فواید بالقوه قهوه را خنثی کرده و حتی برای سلامتی مضر باشند.بنابراین، هنگام بررسی خواص نسکافه، باید مشخص کنیم که آیا منظور قهوه فوری خالص است یا این محصولات ترکیبی. بسیاری از نگرانیهای رایج در مورد مضرات نسکافه ممکن است ناشی از همین افزودنیها باشد.
تأثیرات کلی قهوه و کافئین بر سلامتی
قهوه، چه به صورت فوری و چه دمی، چیزی فراتر از یک نوشیدنی ساده است. ماده اصلی فعال در آن، کافئین، یک محرک شناختهشده سیستم عصبی مرکزی است.اما قهوه همچنین حاوی صدها ترکیب زیستفعال دیگر، از جمله انواع آنتیاکسیدانها مانند اسیدهای کلروژنیک و پلیفنولها است که نقش مهمی در تاثیرات سلامتی آن دارند.
فواید اثباتشده مصرف متعادل قهوه
بر اساس مرورهای علمی متعدد، مصرف متعادل قهوه (معمولاً 3 تا 5 فنجان در روز) با فواید سلامتی قابل توجهی همراه است:
- افزایش هوشیاری، انرژی و تمرکز: کافئین با مسدود کردن گیرندههای آدنوزین (مادهای که باعث خوابآلودگی میشود) و تحریک سیستم عصبی، باعث افزایش هوشیاری، کاهش خستگی و بهبود تمرکز و زمان واکنش میشود.
- بهبود عملکرد ورزشی: کافئین به عنوان یک ماده ارگوژنیک، استقامت بدنی، قدرت عضلانی، توان و سرعت را در انواع فعالیتهای ورزشی افزایش میدهد.
- افزایش متابولیسم و چربیسوزی: کافئین میتواند میزان متابولیسم پایه (RMR) را افزایش داده و به بدن در سوزاندن چربیها کمک کند، که این امر میتواند در مدیریت وزن مفید باشد.
- کاهش خطر دیابت نوع 2: شواهد قوی نشان میدهند که مصرف منظم قهوه (حتی بدون کافئین تا حدی) با کاهش قابل توجه خطر ابتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است.
- محافظت از کبد: مصرف قهوه با کاهش خطر بیماریهای مختلف کبدی، از جمله کبد چرب غیرالکلی، فیبروز، سیروز و سرطان کبد مرتبط است.
- کاهش خطر بیماریهای تخریبکننده عصبی: مصرف قهوه با کاهش خطر بیماریهای پارکینسون و آلزایمر مرتبط است.
- کاهش خطر برخی سرطانها: علاوه بر سرطان کبد، مصرف قهوه با کاهش خطر سرطانهای روده بزرگ، آندومتر (رحم) و سینه نیز مرتبط دانسته شده است.
- بهبود خلق و خو و کاهش خطر افسردگی: مصرف متعادل قهوه میتواند به بهبود خلق و خو و کاهش خطر افسردگی و خودکشی کمک کند.
- منبع غنی آنتیاکسیدان: قهوه یکی از بزرگترین منابع آنتیاکسیدان در رژیم غذایی مدرن است که به مبارزه با استرس اکسیداتیو و التهاب کمک میکند.
عوارض جانبی و خطرات احتمالی (بهویژه با مصرف بیش از حد)
مصرف بیش از حد کافئین (معمولاً بیش از 400 میلیگرم در روز یا کمتر در افراد حساس) میتواند منجر به عوارض جانبی ناخوشایندی شود:
- اضطراب، بیقراری و عصبی بودن
- بیخوابی و اختلال در خواب
- مشکلات گوارشی: سوزش سر دل، رفلاکس اسید (GERD)، ناراحتی معده، اسهال.
- افزایش ضربان قلب و تپش قلب
- افزایش فشار خون (اغلب موقتی)
- سردرد
- لرزش عضلانی
- تکرر ادرار (دیورز)
- وابستگی و علائم ترک (سردرد، خستگی، تحریکپذیری)
تفاوتهای فردی
نکته بسیار مهم این است که حساسیت به کافئین و نحوه واکنش بدن به آن در افراد مختلف بسیار متفاوت است.عواملی مانند ژنتیک (که بر سرعت متابولیسم کافئین تأثیر میگذارد)، وزن بدن، سرعت متابولیسم کلی، وضعیت سلامتی (وجود بیماریهای زمینهای)، مصرف داروها 1 و وضعیت بارداری یا شیردهی همگی در این واکنشها نقش دارند.
این تاثیرات کلی، زمینهای برای درک بهتر چگونگی اثرگذاری نسکافه بر سلامت زنان فراهم میکند. در بخش بعدی، به طور خاص به جنبههایی میپردازیم که برای بانوان اهمیت ویژهای دارند.
نسکافه و سلامت زنان: نگاهی دقیقتر
بدن زنان به دلیل تغییرات هورمونی در طول زندگی، دوران بارداری و شیردهی، و تفاوت در برخی ریسکهای سلامتی مانند پوکی استخوان، میتواند به گونهای متفاوت تحت تاثیر مصرف نسکافه و کافئین قرار گیرد. در این بخش، به بررسی شواهد علمی در مورد این تاثیرات خاص میپردازیم.
1- هورمونها، قاعدگی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
- تاثیر بر هورمونها: کافئین میتواند بر سطح هورمونهای زنانه، بهویژه استروژن، تأثیر بگذارد.جالب اینجاست که مطالعات نتایج متفاوتی را نشان دادهاند که ممکن است به نژاد بستگی داشته باشد؛ برای مثال، مصرف روزانه ۲۰۰ میلیگرم یا بیشتر کافئین با کاهش سطح استروژن در زنان سفیدپوست و افزایش آن در زنان آسیایی مرتبط بوده است.همچنین، مصرف قهوه ممکن است سطح گلوبولین متصلشونده به هورمون جنسی (SHBG) را کاهش دهد که به طور بالقوه میتواند منجر به افزایش سطح تستوسترون آزاد شود، اگرچه برخی مطالعات دیگر، کافئین را با کاهش سطح تستوسترون مرتبط دانستهاند.علاوه بر این، کافئین میتواند سطح هورمون استرس (کورتیزول) را نیز افزایش دهد.این نتایج پیچیده و گاه متناقض نشان میدهد که تاثیر کافئین بر هورمونها یکنواخت نیست و به عوامل فردی مانند ژنتیک و تعادل هورمونی کلی بدن بستگی دارد.
- چرخه قاعدگی و PMS: ارتباط بین مصرف کافئین و سندرم پیش از قاعدگی (PMS) موضوع بحثبرانگیزی بوده است. برخی منابع و توصیههای قدیمیتر، مصرف کافئین را با تشدید علائم PMS مانند گرفتگی عضلات، تحریکپذیری، نفخ و حساسیت سینهها مرتبط میدانستند و پرهیز از آن را توصیه میکردند.با این حال، مطالعات جدیدتر و بزرگتر، بهویژه مطالعات آیندهنگر (که مصرف کافئین را قبل از بروز PMS بررسی کردهاند)، ارتباط معناداری بین مصرف کافئین (حتی در مقادیر بالا) و ایجاد PMS پیدا نکردهاند.این مطالعات نشان میدهند که یافتههای قبلی ممکن است تحت تاثیر عوامل مخدوشکننده (بهخصوص سیگار کشیدن که با مصرف بالای کافئین مرتبط است) یا علیت معکوس (یعنی زنانی که علائم PMS دارند، مصرف کافئین خود را تغییر میدهند) بوده باشند.با این وجود، از آنجایی که کافئین میتواند اضطراب یا مشکلات گوارشی را در برخی افراد تشدید کند، زنانی که از علائم شدید PMS، بهویژه اضطراب، حساسیت سینهها یا مشکلات گوارشی رنج میبرند، ممکن است با کاهش مصرف نسکافه، تسکین پیدا کنند، حتی اگر کافئین علت اصلی PMS نباشد. مصرف بسیار زیاد کافئین همچنین ممکن است منجر به بینظمی قاعدگی یا خونریزی شدیدتر شود.
- سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS): برخلاف تصور رایج یا برخی توصیههای کلی برای پرهیز از کافئین در PCOS ، تحقیقات جدیدتر نشاندهنده یک ارتباط معکوس بالقوه بین مصرف قهوه و خطر ابتلا به PCOS است.یک مطالعه نشان داد زنانی که روزانه یک یا دو فنجان یا بیشتر قهوه مصرف میکردند، به طور قابل توجهی کمتر در معرض تشخیص PCOS قرار داشتند.مکانیسمهای احتمالی این اثر محافظتی میتواند شامل بهبود حساسیت به انسولین (که در PCOS مختل است)، کاهش سطح تستوسترون (از طریق افزایش SHBG یا اثرات مستقیم) و خواص آنتیاکسیدانی و ضدالتهابی قهوه باشد.اگرچه این یافتهها امیدوارکننده هستند، اما برای تایید قطعی و درک کامل مکانیسمها به تحقیقات بیشتری نیاز است. این نتایج اولیه نشان میدهد که مصرف متعادل نسکافه (قهوه فوری) ممکن است برای پیشگیری یا مدیریت PCOS مفید باشد.
- تغییرات فیبروکیستیک پستان: برخی منابع مصرف بالای کافئین (بیش از ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلیگرم در روز) را با افزایش خطر یا تشدید علائم بیماری فیبروکیستیک پستان (وجود تودههای خوشخیم و دردناک در سینهها) مرتبط دانستهاند.
- یائسگی: مصرف زیاد کافئین ممکن است علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه را تشدید کند.
2- سلامت استخوانها: ارتباط با کلسیم و پوکی استخوان
پوکی استخوان، وضعیتی که با کاهش تراکم و استحکام استخوانها مشخص میشود، یک نگرانی عمده برای سلامت زنان، بهویژه پس از یائسگی است.ارتباط بین مصرف قهوه/کافئین و سلامت استخوانها سالهاست که مورد مطالعه قرار گرفته است. شواهد نشان میدهد که کافئین میتواند در متابولیسم کلسیم، ماده معدنی حیاتی برای استخوانها، اختلال ایجاد کند.به طور خاص، کافئین جذب کلسیم از روده را اندکی کاهش میدهد و دفع کلسیم از طریق ادرار را افزایش میدهد.با این حال، این اثر معمولاً کوچک در نظر گرفته میشود. نتایج مطالعات در مورد تأثیر کلی کافئین بر سلامت استخوانها متفاوت است:
- ارتباط منفی: تعدادی از مطالعات، بهویژه مطالعات مشاهدهای قدیمیتر، مصرف زیاد کافئین (معمولاً بیش از ۳-۴ فنجان قهوه یا ۳۰۰-۴۰۰ میلیگرم کافئین در روز) را با کاهش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) یا افزایش خطر شکستگی مرتبط دانستهاند.نکته بسیار مهم این است که این ارتباط منفی عمدتاً در زنانی مشاهده شده است که مصرف کلسیم پایینی داشتهاند (کمتر از ۷۰۰-۸۰۰ میلیگرم در روز).به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که خطر شکستگی در زنانی که روزانه ۴ فنجان یا بیشتر قهوه مینوشیدند و کلسیم کمی مصرف میکردند، ۳۳٪ بیشتر بود (نسبت خطر: 1.33).همچنین، مصرف ۸۰۰ میلیگرم کافئین در یک دوره ۶ ساعته، دفع کلسیم ادراری را تا ۷۷٪ افزایش داد.برخی مطالعات آزمایشگاهی نیز نشان دادهاند که کافئین ممکن است بر سلولهای استخوانساز (استئوبلاست) تأثیر منفی بگذارد یا تحلیل استخوان را افزایش دهد.
- ارتباط خنثی یا مشروط: در مقابل، بسیاری از مرورهای علمی و مطالعات جدیدتر به این نتیجه رسیدهاند که مصرف متعادل کافئین (تا ۳۰۰-۴۰۰ میلیگرم در روز یا حدود ۳-۴ فنجان قهوه) احتمالاً تأثیر مضری بر سلامت استخوانها ندارد، به شرطی که فرد کلسیم کافی دریافت کند.51 تأکید میشود که اثر منفی اندک کافئین بر جذب کلسیم را میتوان به راحتی با افزودن مقدار کمی شیر (حدود ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری) به قهوه جبران کرد.برخی مطالعات بزرگ هیچ ارتباط معناداری بین مصرف قهوه و خطر کلی شکستگی پیدا نکردهاند.
- اثرات مثبت بالقوه: نباید فراموش کرد که قهوه حاوی آنتیاکسیدانها و ترکیبات ضدالتهابی است که ممکن است به طور غیرمستقیم برای سلامت استخوان مفید باشند.یک مطالعه حتی متابولیتهای قهوه را با BMD بالاتر و نرخ کمتر شکستگی لگن مرتبط دانست.
مهمترین عامل در این معادله، تعامل بین مصرف کافئین و وضعیت کلسیم بدن است. به نظر میرسد مصرف بالای کافئین تنها زمانی مشکلساز میشود که دریافت کلسیم ناکافی باشد. برای زنانی که از طریق رژیم غذایی یا مکملها کلسیم کافی دریافت میکنند، مصرف متعادل نسکافه (قهوه فوری خالص) بعید است که خطر پوکی استخوان را به طور قابل توجهی افزایش دهد. همچنین، به نظر میرسد یک آستانه مصرف وجود دارد و خطرات عمدتاً با مصرف زیاد (بیش از ۳-۴ فنجان در روز) مرتبط هستند، در حالی که مصرف متعادل برای سلامت استخوان در افراد با کلسیم کافی، ایمن تلقی میشود.
3- بارداری، شیردهی و باروری
این دورانها از حساسترین مراحل زندگی زنان هستند و توجه به رژیم غذایی، از جمله مصرف کافئین، اهمیت ویژهای دارد.
- توصیههای دوران بارداری: اکثر سازمانهای بهداشتی معتبر بینالمللی (مانند کالج متخصصان زنان و زایمان آمریکا (ACOG)، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، سازمان ایمنی غذایی اروپا (EFSA) و March of Dimes) توصیه میکنند که زنان باردار مصرف کافئین روزانه خود را به کمتر از ۲۰۰ میلیگرم محدود کنند.27 این مقدار تقریباً معادل ۱ تا ۲ فنجان قهوه دمی یا ۲ تا ۳ فنجان نسکافه استاندارد است (بسته به غلظت). دلیل این محدودیت آن است که کافئین به راحتی از جفت عبور کرده و به جنین میرسد 46 و متابولیسم آن در بدن جنین و همچنین مادر باردار (بهویژه در سه ماهه دوم و سوم) بسیار کندتر است 46، که منجر به باقی ماندن طولانیتر کافئین در بدن جنین میشود. مصرف بیش از ۲۰۰-۳۰۰ میلیگرم کافئین در روز با افزایش خطر عوارضی مانند سقط جنین 1، تولد نوزاد با وزن کم 27 و زایمان زودرس 27 همراه بوده است. لازم به ذکر است که برخی تحقیقات جدیدتر حتی ایمنی مصرف کمتر از ۲۰۰ میلیگرم را نیز زیر سوال برده و توصیه به پرهیز کامل از کافئین در دوران بارداری میکنند.183
- دوران شیردهی: کافئین به مقدار کمی (کمتر از ۱٪) وارد شیر مادر میشود.93 آکادمی اطفال آمریکا (AAP) مصرف کافئین را برای مادران شیرده ایمن میداند.186 توصیه کلی، محدود کردن مصرف به کمتر از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیگرم در روز یا حداکثر ۲ تا ۳ فنجان قهوه است.59 مصرف بیش از این مقدار ممکن است باعث بیقراری، تحریکپذیری یا مشکلات خواب در نوزاد شیرخوار شود 59، بهویژه در نوزادان نارس یا کوچک که کافئین را کندتر متابولیزه میکنند.59 همچنین، مصرف زیاد کافئین توسط مادر ممکن است میزان آهن شیر را کاهش دهد.1
- باروری: شواهد در مورد تأثیر کافئین بر باروری زنان قطعی نیست و نتایج مطالعات متناقض است.95 برخی مطالعات قدیمیتر نشان دادهاند که مصرف زیاد کافئین (بیش از ۳۰۰ میلیگرم در روز) ممکن است زمان لازم برای باردار شدن را طولانیتر کند یا قدرت باروری را کاهش دهد.1 مکانیسمهای احتمالی شامل تأثیر بر فعالیت عضلات لولههای فالوپ 95 یا اختلال در تخمکگذاری از طریق افزایش هورمونهای استرس است.1 با این حال، مصرف کم تا متوسط کافئین (کمتر از ۲۰۰-۳۰۰ میلیگرم) تأثیر مضری بر باروری نشان نداده است.121 به دلیل همین عدم قطعیت، برخی منابع توصیه میکنند زنانی که قصد بارداری دارند، مصرف کافئین را محدود یا قطع کنند.1
- اصل احتیاط: با توجه به خطرات بالقوه (حتی اگر مورد بحث باشند یا عمدتاً به دوزهای بالا مرتبط باشند) و متابولیسم کندتر در دوران بارداری، توصیه گسترده به محدود کردن مصرف به کمتر از ۲۰۰ میلیگرم در روز، یک رویکرد محتاطانه و منطقی است. زنانی که باردار هستند، شیر میدهند یا قصد بارداری دارند، باید به میزان کل کافئین دریافتی خود از تمام منابع (نسکافه، قهوه دمی، چای، نوشابه، شکلات، برخی داروها) توجه ویژهای داشته باشند.
4- انرژی، خلق و خو، تمرکز و خواب
این جنبهها از مهمترین دلایل مصرف نسکافه برای بسیاری از زنان است، اما شمشیر دولبهای هستند.
- افزایش انرژی و تمرکز: همانطور که پیشتر ذکر شد، کافئین به طور قابل اعتمادی سطح هوشیاری را بالا میبرد، احساس خستگی را کاهش میدهد و تمرکز و سرعت واکنش را بهبود میبخشد.این اثرات برای زنانی که با خستگی ناشی از کار، مطالعه یا مسئولیتهای خانوادگی دست و پنجه نرم میکنند، جذاب است.
- خلق و خو و افسردگی: شواهد قوی نشان میدهد که مصرف متعادل کافئین یا قهوه با بهبود خلق و خو و کاهش قابل توجه خطر ابتلا به افسردگی و حتی خودکشی، بهویژه در زنان، مرتبط است.1 مطالعه بزرگ Nurses’ Health Study نشان داد که زنانی که ۲ تا ۳ فنجان قهوه کافئیندار در روز مینوشیدند، ۱۵٪ و آنهایی که ۴ فنجان یا بیشتر مینوشیدند، ۲۰٪ کمتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی بودند.این اثر ممکن است به دلیل تأثیر کافئین بر انتقالدهندههای عصبی مانند دوپامین و سروتونین باشد.
- اضطراب: در نقطه مقابل، مصرف زیاد کافئین (بیش از ۴۰۰ میلیگرم یا حتی کمتر در افراد حساس) میتواند باعث ایجاد یا تشدید اضطراب، عصبانیت، بیقراری و احساس دلشوره شود.1 حتی اختلال اضطراب ناشی از کافئین نیز به رسمیت شناخته شده است.حساسیت به این اثرات در بین زنان متفاوت است.این نشان میدهد که یک “نقطه مطلوب” برای تأثیر بر خلق و خو وجود دارد؛ مصرف متعادل ممکن است خطر افسردگی را کاهش دهد، اما مصرف زیاد میتواند اضطراب را القا کند.
- خواب: کافئین یکی از بزرگترین مختلکنندههای خواب است. مصرف آن، بهویژه در بعدازظهر یا عصر، میتواند زمان به خواب رفتن را طولانیتر کند، کل زمان خواب را کاهش دهد، مراحل خواب عمیق (که برای ترمیم بدن ضروری است) را کم کند و باعث بیداریهای مکرر در طول شب شود.1 اثرات کافئین میتواند ساعتها در بدن باقی بماند (نیمهعمر آن حدود ۳ تا ۵ ساعت است، اما متغیر است) و مصرف آن حتی ۶ ساعت قبل از خواب نیز میتواند کیفیت خواب را تحت تأثیر قرار دهد.
- چرخه معیوب: اختلال در خواب ناشی از کافئین میتواند منجر به خستگی بیشتر در روز بعد شود و فرد را به مصرف بیشتر نسکافه برای بیدار ماندن ترغیب کند. این چرخه معیوب میتواند به کمبود خواب مزمن، تشدید اضطراب و وابستگی به کافئین منجر شود.زنانی که از نسکافه برای مقابله با خستگی استفاده میکنند، باید از این خطر آگاه باشند و مصرف خود را بهویژه در ساعات پایانی روز مدیریت کنند.
- تفاوتهای جنسیتی: برخی تحقیقات به تفاوتهای ظریف جنسیتی در متابولیسم کافئین و تأثیرات آن بر شرایط عصبی یا روانی اشاره دارند. این تفاوتها، هرچند ممکن است کوچک باشند، اهمیت بررسی جداگانه تأثیر نسکافه بر زنان را نشان میدهند.
5- متابولیسم، وزن و چربیسوزی
بسیاری از افراد، از جمله زنان، به امید کمک به کاهش وزن یا حفظ تناسب اندام به سراغ قهوه میروند. شواهد علمی تا حدی از این ایده حمایت میکنند.
- افزایش متابولیسم: کافئین به طور مداوم باعث افزایش میزان متابولیسم در حالت استراحت (RMR) و تحریک تولید گرما در بدن (ترموژنز) میشود.این بدان معناست که بدن حتی در حالت استراحت کالری بیشتری میسوزاند. این افزایش متابولیسم بین ۳ تا ۱۱ درصد تخمین زده شده است.
- تجزیه و سوزاندن چربی: کافئین سیستم عصبی را تحریک میکند تا هورمونهایی مانند آدرنالین ترشح کند. این هورمونها به سلولهای چربی سیگنال میدهند تا چربیهای ذخیرهشده را تجزیه کرده (لیپولیز) و اسیدهای چرب آزاد را وارد جریان خون کنند.کافئین همچنین اکسیداسیون چربی (استفاده از چربی به عنوان منبع انرژی) را افزایش میدهد.
- کاهش وزن: متاآنالیزها نشان دادهاند که مصرف کافئین با کاهش متوسط وزن، شاخص توده بدنی (BMI) و توده چربی بدن مرتبط است.یک متاآنالیز به طور خاص نشان داد که به ازای هر دو برابر شدن مصرف کافئین، کاهش وزن ۲۲٪، کاهش BMI ۱۷٪ و کاهش توده چربی ۲۸٪ بیشتر میشود.همچنین، قهوه ممکن است تا حدی اشتها را سرکوب کند.
- کاهش اثر در طول زمان (تحمل): متأسفانه، اثرات متابولیکی و چربیسوزی کافئین با مصرف منظم و طولانیمدت کاهش مییابد، زیرا بدن به آن تحمل پیدا میکند.55 این بدان معناست که نسکافه ممکن است در کوتاهمدت برای کاهش وزن مؤثرتر باشد یا نیاز به مصرف دورهای (مثلاً دو هفته مصرف، دو هفته استراحت) داشته باشد.
- تأثیر کمتر در افراد چاق: به نظر میرسد اثر چربیسوزی کافئین در افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند، کمتر از افراد لاغر است.
- ملاحظات ویژه برای زنان: نتایج در مورد زنان کمی پیچیدهتر است. در حالی که کافئین به طور کلی متابولیسم را افزایش میدهد، یک متاآنالیز بزرگ نشان داد که مصرف بیشتر قهوه با افزایش خطر اضافه وزن یا چاقی (بر اساس دستهبندی BMI) در زنان مرتبط است، اگرچه این ارتباط برای BMI به صورت یک عدد پیوسته، معنادار نبود.این یافته با مطالعات دیگری که کاهش وزن با مصرف کافئین را در زنان نشان میدهند در تضاد است. همچنین، اثر سرکوب اشتها ممکن است در زنان کمتر از مردان باشد.این نتایج متناقض نشان میدهد که تأثیر نهایی نسکافه بر وزن زنان ممکن است تحت تأثیر عوامل دیگری مانند نوع نسکافه مصرفی (خالص در مقابل میکسهای شیرین)، رژیم غذایی کلی و سطح فعالیت بدنی باشد. با این حال، مصرف متعادل نسکافه خالص (که کمکالری است) به عنوان بخشی از یک برنامه مدیریت وزن، احتمالاً مفید است.
بیشتر بخوانید : هرچه باید درباره خواص نسکافه برای لاغری بدانید! | کشاورزنات
6- بهبود عملکرد ورزشی
کافئین یکی از محبوبترین و مؤثرترین مکملهای ورزشی است که زنان ورزشکار نیز میتوانند از فواید آن بهرهمند شوند.
- ماده ارگوژنیک: کافئین به طور گسترده به عنوان یک ماده ارگوژنیک (افزایشدهنده عملکرد) شناخته میشود که میتواند جنبههای مختلف عملکرد فیزیکی را بهبود بخشد.
- مکانیسمها: این اثرات از طریق تحریک سیستم عصبی مرکزی (افزایش هوشیاری، تمرکز، کاهش درک خستگی و درد)، بهبود انقباض عضلانی (از طریق آزادسازی کلسیم) و احتمالاً افزایش استفاده از چربی به عنوان سوخت (صرفهجویی در گلیکوژن) حاصل میشود.
- فواید خاص: کافئین با بهبود عملکرد، ظرفیت و زمان رسیدن به خستگی در ورزشهای استقامتی مانند دویدن و دوچرخهسواری، افزایش قدرت بیشینه، استقامت عضلانی، توان خروجی، سرعت و عملکرد پرش در ورزشهای قدرتی و توانی، و همچنین ارتقای مهارتهای خاص ورزشی، توانایی پرش، چابکی و توانایی تکرار دوی سرعت در زنان ورزشکار تیمی، به طور کلی عملکرد ورزشی را بهبود میبخشد.
- دوز مصرفی: دوزهای مؤثر معمولاً بین ۳ تا ۶ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از ورزش مصرف میشود.دوزهای کمتر (۱.۵ تا ۳ میلیگرم بر کیلوگرم) نیز میتوانند مؤثر باشند.مصرف دوزهای بالاتر (بیش از ۶-۹ میلیگرم بر کیلوگرم) فایده بیشتری ندارد و خطر عوارض جانبی را افزایش میدهد.
- ملاحظات برای زنان: کافئین برای زنان در تمرینات مقاومتی به همان اندازه مردان مؤثر است و عملکرد ورزشی تیمی را نیز بهبود میبخشد.با این حال، یک مرور سیستماتیک نشان داد که برای عملکردهای بیهوازی (مانند توان، سرعت، وزنه بلند شده)، اثر ارگوژنیک کافئین ممکن است در مردان بیشتر از زنان باشد، در حالی که فواید آن برای عملکرد هوازی مشابه به نظر میرسد.تحقیقات بیشتری بهویژه در مورد زنان، دوزهای مختلف و ورزشهای خاص مانند دویدن استقامتی مورد نیاز است.
- نسکافه به عنوان نوشیدنی پیش از تمرین: نسکافه (قهوه فوری خالص) میتواند یک گزینه راحت برای مصرف قبل از ورزش باشد. اما با توجه به میزان کافئین معمولاً پایینتر آن نسبت به قهوه دمی، زنان ممکن است برای رسیدن به دوز مؤثر ارگوژنیک (۳-۶ میلیگرم بر کیلوگرم) نیاز به مصرف چندین فنجان داشته باشند. این امر میتواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد یا باعث عبور از حد مجاز مصرف روزانه کافئین شود، بهویژه اگر از منابع دیگر کافئین نیز استفاده کنند. این یک چالش عملی در مقایسه با قهوه دمی یا مکملهای کافئین است.
7- محافظت در برابر بیماریهای مزمن
شواهد رو به رشدی نشان میدهد که مصرف متعادل قهوه میتواند به محافظت در برابر برخی بیماریهای مزمن شایع کمک کند.
- دیابت نوع 2: همانطور که قبلاً ذکر شد، ارتباط قوی و معکوسی بین مصرف منظم قهوه (کافئیندار و تا حدی بدون کافئین) و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در هر دو جنس وجود دارد.این یکی از قویترین فواید سلامتی مرتبط با قهوه است.
- بیماریهای کبدی: مصرف قهوه به طور قابل توجهی با کاهش خطر ابتلا به بیماریهای کبدی مختلف، از جمله بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)، فیبروز، سیروز و سرطان کبد (هپاتوسلولار کارسینوما) مرتبط است.این اثر محافظتی به نظر میرسد وابسته به دوز باشد و برای انواع قهوه، از جمله قهوه فوری، گزارش شده است.
- سرطان: متاآنالیزها نشان میدهند که مصرف قهوه ممکن است خطر کلی ابتلا به سرطان را کاهش دهد.61 به طور خاص، ارتباط معکوسی بین مصرف قهوه و خطر سرطانهای کبد، روده بزرگ، آندومتر (رحم) و سینه گزارش شده است. مکانیسمهای احتمالی شامل خواص آنتیاکسیدانی، ضدالتهابی و تأثیر بر متابولیسم هورمونها و سمزدایی است.
مقایسه نسکافه و قهوه دمی برای سلامت زنان
انتخاب بین نسکافه و قهوه دمی به عوامل مختلفی بستگی دارد. در اینجا مقایسهای از جنبههای سلامتی آنها برای زنان ارائه میشود:
- کافئین: نسکافه معمولاً کافئین کمتری دارد.این میتواند برای زنانی که به کافئین حساس هستند، دچار اضطراب یا بیخوابی میشوند، یا نیاز به مدیریت دقیق مصرف روزانه خود دارند (مانند دوران بارداری و شیردهی) یک مزیت باشد. از طرف دیگر، برای کسانی که به دنبال حداکثر افزایش عملکرد ورزشی یا هوشیاری هستند، قهوه دمی ممکن است قویتر باشد.
- آنتیاکسیدانها: شواهد در این زمینه پیچیده و تا حدی متناقض است. برخی مطالعات نشان میدهند که قهوه فوری ممکن است پلیفنولهای کلی کمتری داشته باشد، در حالی که برخی دیگر معتقدند ممکن است حاوی مقادیر بیشتری از انواع خاصی از آنتیاکسیدانها (مانند ملانوئیدینها) به دلیل فرآیند تولید باشد یا سطح آنتیاکسیدانی مشابهی داشته باشد.قهوه دمی، به ویژه اگر از دانههای با کیفیت عربیکا تهیه شده باشد، ممکن است طیف وسیعتری از ترکیبات مفید را حفظ کند.
- آکریلامید: نسکافه به طور کلی حاوی آکریلامید بیشتری است.با این حال، همانطور که گفته شد، خطر ناشی از مصرف معمول، پایین در نظر گرفته میشود.
- دیترپنها: نسکافه و قهوه فیلتر شده تقریباً فاقد دیترپن هستند، در حالی که قهوه دمی بدون فیلتر (مانند فرنچ پرس یا ترک) حاوی مقادیر قابل توجهی است.این یک مزیت برای نسکافه و قهوه فیلتر شده از نظر تأثیر بر کلسترول LDL است.
- افزودنیها: خطر اصلی افزودنیهای ناسالم (شکر، چربی) بیشتر مربوط به محصولات کافیمیکس فوری است تا پودر نسکافه خالص.قهوه دمی اغلب به صورت خالص مصرف میشود یا افزودنیها توسط خود فرد کنترل میشوند.
- نتایج سلامتی: برخی مطالعات مشاهدهای بزرگ، ارتباط قویتری بین مصرف قهوه آسیاب شده (دمی) و کاهش مرگ و میر یا بیماریهای قلبی عروقی در مقایسه با قهوه فوری نشان دادهاند، اگرچه مصرفکنندگان قهوه فوری نیز نسبت به غیرمصرفکنندگان نتایج بهتری داشتند.مطالعات دیگر همه انواع قهوه را با هم در نظر گرفته و فوایدی را گزارش کردهاند.
در مجموع، قهوه دمی (به خصوص نوع فیلتر شده و تهیه شده از دانههای با کیفیت عربیکا) ممکن است از نظر پروفایل آنتیاکسیدانی و سطح پایینتر آکریلامید، اندکی برتری داشته باشد. با این حال، نسکافه مزایای خود را دارد: کافئین کمتر (برای افراد حساس)، دیترپنهای ناچیز (مفید برای کلسترول)، راحتی و هزینه کمتر. تفاوتها در نتایج عمده سلامتی ممکن است کمتر از فایده کلی مصرف متعادل هر نوع قهوه در مقایسه با عدم مصرف آن باشد، به خصوص اگر نسکافه بدون افزودنیهای ناسالم مصرف شود. بحث پیچیده آنتیاکسیدانها، ایمنی نسبی سطوح آکریلامید ، مزیت دیترپن پایین و کافئین کمتر در کنار اهمیت بسیار زیاد افزودنیها در کافیمیکسها و نتایج متفاوت مطالعات پیامد نشان میدهد که انتخاب نهایی اغلب به اولویتهای شخصی (راحتی، طعم، هزینه) و نحوه تهیه (افزودنیها) بستگی دارد و هر دو نوع میتوانند در حد اعتدال بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند.
توصیههای مصرف
بر اساس شواهد علمی موجود، میتوان توصیههای زیر را برای مصرف نسکافه (قهوه فوری) توسط زنان ارائه داد:
- دستورالعمل کلی: برای اکثر زنان سالم و غیرباردار، مصرف روزانه تا 400 میلیگرم کافئین (تقریباً معادل 3 تا 5 فنجان قهوه دمی استاندارد، یا احتمالاً کمی بیشتر برای قهوه فوری بسته به غلظت آن) به طور کلی ایمن در نظر گرفته میشود.
- بارداری و شیردهی: مصرف کافئین باید به کمتر از 200 میلیگرم در روز محدود شود. مشورت با پزشک ضروری است.
- حساسیت و شرایط خاص: زنانی که به کافئین حساسیت دارند یا از شرایطی مانند اختلالات اضطرابی، مشکلات قلبی خاص، رفلاکس معده رنج میبرند، یا داروهای خاصی مصرف میکنند، باید مصرف کافئین را محدود کرده یا از آن اجتناب کنند و با پزشک خود مشورت نمایند.
- زمانبندی مصرف: برای جلوگیری از اختلال خواب، از مصرف کافئین در 6 تا 8 ساعت پایانی قبل از خواب خودداری کنید.اگر نگران تداخل با جذب آهن هستید، نسکافه را حداقل یک ساعت قبل یا بعد از وعدههای غذایی غنی از آهن یا مکمل آهن بنوشید.
- نحوه آمادهسازی: نسکافه خالص (مانند انواع کلاسیک یا گلد) را به جای کافیمیکسهای حاوی شکر و چربی زیاد انتخاب کنید.در صورت تمایل به افزودن شیر یا شیرینکننده، این کار را با آگاهی و در حد اعتدال انجام دهید. افزودن ادویههایی مانند دارچین یا هل میتواند طعمدهندههای سالمتری باشند.
- به بدن خود گوش دهید: به واکنشهای فردی بدن خود نسبت به کافئین، مانند اضطراب، تپش قلب یا مشکلات خواب، توجه کنید و میزان مصرف خود را بر اساس آن تنظیم نمایید.
نتیجهگیری نهایی
نسکافه (قهوه فوری خالص)، زمانی که به طور متعادل و بدون افزودنیهای ناسالم مصرف شود، میتواند بخشی از یک سبک زندگی سالم برای اکثر زنان باشد. این نوشیدنی فوایدی مانند افزایش هوشیاری، بهبود احتمالی خلق و خو و عملکرد ورزشی، و کمک به کاهش خطر برخی بیماریهای مزمن را ارائه میدهد. با این حال، آگاهی از عوارض جانبی بالقوه مانند اختلال خواب، افزایش اضطراب (به ویژه در افراد حساس) و تداخل با جذب آهن (به ویژه برای گروههای در معرض خطر) ضروری است. ملاحظات ویژهای برای دوران بارداری و شیردهی وجود دارد که محدودیت مصرف کافئین را ایجاب میکند.
در مقایسه با قهوه دمی، نسکافه از نظر کافئین ضعیفتر و از نظر دیترپنها (مرتبط با کلسترول) ایمنتر است، اما ممکن است آنتیاکسیدانهای کمتری داشته باشد و حاوی آکریلامید بیشتری باشد (اگرچه در سطوح ایمن). در نهایت، انتخاب بین این دو نوع قهوه اغلب به ترجیحات شخصی در طعم، راحتی، هزینه و نگرانیهای سلامتی خاص فرد بستگی دارد.
مشتریان محترم فروشگاه خشکبار کشاورزی میتوانند با در نظر گرفتن این اطلاعات، از نوشیدن نسکافه خود به صورت آگاهانه و مسئولانه به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل و سبک زندگی فعال لذت ببرند.